Zarzadzanie bezpieczeństwem w lotnictwie a Part 21
Dynamika rozwoju przemysłu lotniczego w ostatnich latach sprawiła, że coraz większą wagę przykłada się dziś do kwestii bezpieczeństwa w lotnictwie, nie tylko w perspektywie samym przedsiębiorców i osób zaangażowanych bezpośrednio w rozwój przemysłu lotniczego, ale także w perspektywie pasażerów i ogółu korzystającego z usług lotniczych. Samolotami pasażerskimi każdego dnia poruszają się setki tysięcy osób na całym świecie, a przecież droga lotnicza jest także ważnym środkiem transportu towarów w przestrzeni międzynarodowej. Właściwe zarządzanie bezpieczeństwem, redukowanie ryzyka oraz umiejętne przewidywanie zagrożeń i niwelowanie szansy ich wystąpienia to wyzwanie współczesnego przemysłu lotniczego i klucz do sukcesu wielu przedsiębiorców i producentów w branży. Jakie normy i standardy są wykorzystywane, aby zapewnić najwyższy poziom bezpieczeństwa w lotnictwie?
Dlaczego zarządzanie bezpieczeństwem w lotnictwie jest tak ważne?
Zapewnienie właściwego poziomu bezpieczeństwa w lotnictwie poprzez skuteczne zarządzanie jakością, organizacją i ryzykiem jest kluczowe zarówno dla bezpieczeństwa obsługi i pasażerów samolotów cywilnych, wojskowych i transportowych, jak i osób postronnych oraz środowiska. Przemieszczanie się drogą lotniczą, choć istnieje na świecie znacznie krócej niż transport lądowy czy morski, z perspektywy bezpieczeństwa traktowane jest jako jedno z najbezpieczniejszych właśnie ze względu na ciągłe prace nad rozwojem standardów zarządzania bezpieczeństwem obowiązujących dla całej branży. Katastrofy lotnicze są tragiczne w skutkach niezależnie od liczby osób na pokładzie czy ilości i wartości przewożonych drogą powietrzną towarów. Poprzez wdrażanie systemów zarządzania bezpieczeństwem, istnieje szansa na ograniczenie ryzyka i zminimalizowanie zagrożeń związanych z wypadkami lotniczymi.
Normy i standardy międzynarodowe dyktujące wymagania dla zarządzania bezpieczeństwem w lotnictwie
Ogólne normy i standardy dla bezpieczeństwa w lotnictwie zostały wprowadzone przez międzynarodową normę AS 9100 (zarządzanie jakością w przemyśle lotniczym) i obowiązują dla wszystkich uczestników łańcucha produkcyjnego i łańcucha dostaw. Każdy element produkcji maszyn powietrznych, ich części, wykorzystywanych materiałów, oprogramowania, a także kwestie obsługi lotów i ich realizacji podlegają ścisłym wytycznym prawnym, krajowym i międzynarodowym.
Dla systemów zarządzania bezpieczeństwem obowiązują wymagania wprowadzone przez Agencję Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), ujęte w propozycji NPA 2019-05 przedstawiającej w jasny sposób regulacje dotyczące procesu zarzadzania ryzykiem oraz wymagania dla systemów zarządzania bezpieczeństwem (SMS, safety management system). Dodatkowo, normy i zalecane praktyki w zakresie zarządzania bezpieczeństwem wprowadza Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego ICAO, przygotowane w formie załącznika nr 19 do Konwencji Chicagowskiej. W Polsce podstawowym dokumentem dla lotnictwa jest jednak Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139 z 4 lipca 2018 roku zwane Rozporządzeniem Bazowym, definiujące jako cel ustanowienie i utrzymanie wysokiego, jednolitego poziomu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego na podstawie wytycznych EASA.
Zarządzanie bezpieczeństwem w lotnictwie a EASA Part 21 – co precyzuje norma?
EASA Part 21 to bezsprzecznie najważniejszy dokument regulujący bezpieczeństwo w przemyśle lotniczym, regulujący zatwierdzanie organizacji projektujących i produkcyjnych w obrębie przemysłu lotniczego oraz certyfikację produktów, części i urządzeń lotniczych. Norma jest podzielona na wiele sekcji szczegółowych, odnoszących się do certyfikacji produktów, części, urządzeń oraz organizacji projektowych i produkcyjnych. Poszczególne z nich przedstawiają standardy i wymogi ogólne w zakresie bezpieczeństwa lotnictwa (część A), części i urządzeń (część K), napraw (część M), pozwoleń na latanie (część P), znakowania części (część Q), certyfikatów zdatności do lotu (część H) oraz certyfikatów hałasu (część I).
Całkowite zrozumienie wymagań Part 21, odnalezienie wytycznych jakie powinny być wdrożone w poszczególnych przedsiębiorstwach i sektorach przemysłu lotniczego, a także prawidłowe zinterpretowanie obowiązujących przepisów i standardów w zakresie zarządzania bezpieczeństwem w lotnictwie wymaga szczegółowego zapoznania się z normą. W przypadku pojawienia się konieczności jej zastosowania, podczas tworzenia systemu zarządzania bezpieczeństwem, a także w ramach usystematyzowania i ugruntowania wiedzy w zakresie jego stosowania warto wykorzystać organizowane przez akredytowane jednostki certyfikujące i dostępne dla pracowników portów lotniczych, przewoźników, organizacji podlegających pod PART M i PART 145, producentów oraz wykonawców zewnętrznych szkolenia EASA Part 21. Dzięki przedstawieniu założeń dla systemów zarządzania bezpieczeństwem, zapoznaniu się z przepisami Prawa Lotniczego i aktualnymi przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa w lotnictwie znacznie łatwiej będzie dopasować się do obowiązujących standardów międzynarodowych.
